WSZYSTKO, CO LUDZKIE JEST MI OBCE

„Na początku nie mogliśmy w to uwierzyć. Byliśmy przerażeni. (…) Lata rozmawialiśmy o Carly tak, jakby jej tam nie było” – powiedział Arthur Fleishmann o swojej chorej na autyzm córce, kiedy dziesięciolatka, dzięki klawiaturze komputera, po raz pierwszy w życiu nawiązała, zrozumiały dla jej najbliższego otoczenia, kontakt ze światem zewnętrznym. Zaskoczenie jej ojca wynikało z odkrycia możliwości komunikacji, która uprzednio wydawała mu się niemożliwa.

Teoretyczną podstawą pracy jest koncepcja dysonansu Leona Festingera. Jest to stan nieprzyjemnego napięcia psychicznego, pojawiający się, gdy kilka niezgodnych ze sobą elementów poznawczych występuje jednocześnie. Kiedy widzimy, słyszymy lub czujemy coś, co nie pasuje do niczego co znamy. W pracy video przeprowadzam percepcyjny dysonans pomiędzy obrazem, który znam z pamięci i tym, którego doświadczam po raz pierwszy. Dysonans zapętla się, nieprzyjemne napięcie wzrasta, a jego siła jest tym większa im bliżej znajduję się oczekiwanego „punktu ulgi” – niemożliwego przeniknięcia się obu płaszczyzn. Odpowiedzią na percepcyjny niepokój jest przekształcenie dokonywane przez self, skutkujące umocnieniem więzi z obiektem. Bill Viola pisał o „przeniknięciu do stanów wewnętrznych i połączeniu ich ze zwierzęcą świadomością, którą wszyscy posiadamy”. Wyciszenie bergsonowskiego intelektu, gdzie „koncepcje upraszczają pewne byty tak, aby poddawały się kwantyfikacji”, sprawia, że obraz, obcy, ale elementarny i pierwszy, staje się bliski, a brak rozwiązania daje nam szansę doświadczenia pośrednio zapożyczonej intuicji.

Dobrosława Nowak (PL), ur. 1987, absolwentka fotografii na Uniwersytecie Artystycznym w Poznaniu i psychologii na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Stypendystka Università degli studi di Catania we Włoszech. Zajmuje się fotografią i filmem. Jej prace brały udział w wystawach i festiwalach w Polsce i na świecie, m.in. Lucania Film Festival, Biennale WRO, Les Rencontres Internationales Paris/Berlin/Madrid.