Anatomia centrów i peryferii. Tekst kuratorski

Piotr Jakub Fereński

Pokazywane tu filmy łączy problematyka przestrzeni, w której żyje współcześnie człowiek. Autorzy wybranych do programu prac próbują ukazać, w jaki sposób doświadczamy otaczających nas audio- i ikonosfery, jak je rozpoznajemy, odbieramy, interpretujemy. Sięgając po eksperymentalne, nowatorskie środki wyrazu i wprowadzając liczne nawiązania, aluzje i cytaty, podejmują intrygującą grę z naszą percepcją. Centralnym punktem staje się miasto i jego architektonika. Prezentowane obrazy nie przedstawiają jednak statycznie ujętych budowli czy panoramicznych zdjęć pejzażu miejskiego. To inna sceneria i inne kadry. Przenikliwe opowieści o otaczającym nas świecie, zawierające wiele krytycznych – skłaniających do refleksji – uwag czy spostrzeżeń. Artyści ilustrują różnorodność przejawów miejskiego życia i wielość odsłon dzisiejszych miast, poszukując jednocześnie nowych form ekspresji. Bazując na obrazach i dźwiękach zadają pytania o relacje międzyludzkie i logikę egzystencji w zurbanizowanym, stechnicyzowanym środowisku miejskim, o znaczenie natury/organiczności, o możliwe kierunki rozwoju i o zagrożenia, o piętrzące się problemy cywilizacyjne i katastrofy naturalne, o społeczne szanse i nadzieje, o anonimowość, alienację, ale też o rozpoznawalność, o sposoby manifestowania tożsamości. Operują głównie ruchomym obrazem, który poddawany jest rozmaitym zabiegom digitalnym. Korzystają z obszernego rezerwuaru narzędzi elektronicznych, jednocześnie posługując się bardzo różnymi strategiami czy rozwiązaniami estetycznymi i narracyjnymi.

Zatem choć niezwykle istotna wydaje się sama podstawa medialna, czyli studia prowadzone nad materią artystycznych poszukiwań, a także towarzyszący temu komponent autorstwa i oryginalności przekazu, to jednocześnie równie ważny jest fakt, iż swą warstwą analityczną prezentowane filmy przyczyniają się do zrozumienia dynamiki procesów zachodzących współcześnie w przestrzeni miejskiej. Uobecniając swoiste dla niej dźwięki i obrazy, ukazują fragmenty życia codziennego, uwarunkowania polityczno-ekonomiczne oraz zmienność społeczno-kulturową.

Praktyki artystyczne, dla których głównym medium jest film/wideo, w zależności od sposobu rejestracji czy wytwarzania obrazu, od rodzaju montażu oraz charakteru relacji budowanych między wizualnością a audialnością, w swej formie zbliżać się mogą tak do dokumentu, jak i narracji poetyckiej; mogą być malarskie i statyczne, jak też stanowić par excellence, pulsujące rytmem dźwięków i kadrów, teledyski. W przypadku prezentowanych prac należy raczej mówić o „gatunkach zmąconych”, o przetworzeniach, transformacjach, grach z konwencjami, o zacierających się granicach. Istotne, iż głównym impulsem dla działań estetycznych jest tu przestrzeń – przekształcana przez człowieka wedle kryteriów utylitarnych, ekonomicznych, ale też zmityzowana,i zmetaforyzowana przez niego. Filmy zostały ułożone w swobodną, pozostawiającą wiele miejsca na interpretację, opowieść o konstrukcji tej przestrzeni, o jej formowaniu z materii i czasu, o jej życiu i śmierci, o podróżach przez nią, o obecnych w niej lękach, niepokojach, o cierpieniu, miłości, walce i przemijaniu.